සැළලිහිණි සන්දේශය
සන්දේශ කාව්‍ය ඉතිහාසය සන්දේශ යන වචනයේ අර්ථය ‘හොඳින් දක්වා ලීම’ යනුයි. පක්ෂියෙකු හෝ වෙනත් කිසිවෙකු දූත මෙහෙවරෙහි යොදා යැවෙන සන්දේශයක් හෙවත් අස්නක් සේ රචිත කාව්‍යය විශේෂය සන්දේශ කාව්‍ය හෙවත් දූත කාව්‍ය නමින් හැඳින්වේ. සඳස හසුන අස්න පණිවිඩය යන අරුත් දේ . දූතයකු අත තවකෙකුට යවන පණිවිඩය සංදේශය යන්නෙන් හැඳින්වේ. ඍග්වේදයේ ශ්ලෝක එකොළහකින් කියවෙන සරමා පුවතින් බැල්ලක අත යවන ලද පණිවිඩයකින්ද රාමායණයේ හනුමා අත ලංකා පුරවරයේ සිටි සීතාට රාම කුමරු විසින් එවූ පණිවිඩයකින් ද , නල දමයන්ති කතාවේ හංසයකු දූතයෙකු ලෙස යොදාගත් අවස්ථාවක් ද බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ එන කාම විලාප ජාතකයෙක් අපට කුලව මරණීය දණ්ඩනයට නියම වූ මිනිසෙකුට තම බිරිය විසින් එවන ලද පණිවිඩය කින්ද දූතයෙකු අත යවන ලද සංදේශ සාහිත්‍යයේ මූලබීජ සඳහන් වේ. නමුත් සංදේශ සන්දේශ ලක්ෂණ සහිත ප්‍රථම සංදේශය වන්නේ කාලිදාසගේ මේඝ දූතයයි. මෙහිදී වෙසමුනි (කුවේර )යක්ෂයාට ආවතේව කළ අලුත විවාහ පත් යක්ෂයෙකුට මානසි විලේ මල් ආරක්ෂා කිරීමේ කාර්යය ඉටුකර දීමට නොහැකිවී කුවේරයාගේ කෝපයෙන් සාපලත් ඔහු රාමගිරි අසපුවේ සිරකරුවෙකු බවට පත්වේ. ආදරවන්තියට තමා සිටින තත්ත්වය ව